Pozew o rozwód to nie koniec formalności, a zaledwie początek drogi ku wolności. Postępowanie rozwodowe nigdy nie jest łatwym przeżyciem, nawet jeżeli małżonkowie wspólnie doszli do porozumienia w zakresie zakończenia swojego związku i jeżeli nie ma między nimi żadnych spornych kwestii. Stres oraz żal zawsze towarzyszą tego rodzaju postępowaniom, dlatego warto wiedzieć jak się zachować i jak wygląda sprawa rozwodowa.
Przejdź na skróty:
Niezależnie od tego czy na rozwód zgadzają się obydwie strony, które odstępują od orzekania o ustaleniu winy w zakresie rozkładu pożycia małżeńskiego, czy rozwód nie jest zgodny, a konflikty ujawniają się praktycznie na każdym kroku, postępowanie sądowe w obydwóch przypadkach wygląda podobnie, a same strony powinny pamiętać o kilku kwestiach.
Przebieg sprawy rozwodowej
Rozprawa rozwodowa zaczyna się od jej wywołania, tzn. że na salę sądową nie można wejść wcześniej, tylko należy poczekać, aż zostaniemy poproszeni do środka. Najczęściej po strony wychodzi protokolant, który odczytuje nazwiska powoda oraz pozwanego. Na sali sądowej każda strona musi zająć odpowiednie miejsce, powód siedzi po prawej stronie sądu, pozwany natomiast po lewej.
Do sądu zwracamy się na stojąco, używając zwrotu „wysoki sądzie”. Należy pamiętać, że w trakcie rozprawy nie prowadzimy polemiki z drugą stroną, nawet jeżeli odpowiadamy na pytanie zadane przez drugą stronę, zawsze odpowiedź kierujemy do sądu. Na początku rozprawy sąd zazwyczaj pyta czy podtrzymujemy stanowisko zawarte w pozwie, a więc najpierw kieruje się do powoda, a następnie do pozwanego, zapytując o jego stanowisko. Jeżeli pozwany złożył odpowiedź na pozew to wystarczy powiedzieć, że się je podtrzymuje, jeżeli natomiast odpowiedź nie została złożona to jest to ostatnia okazja do zajęcia i wyrażenia swojego stanowiska co do faktu wniesienia pozwu rozwodowego.
W przypadku, gdy małżonkowie są zgodni co do zakończenia swojego małżeństwa, a ponadto ustalili pozostałe kwestie o których zobowiązany jest sąd orzec w wyroku rozwodowym, a więc ustalony został plan opieki i kontaktów z dziećmi, określono wysokość alimentów oraz sposób korzystania ze wspólnego mieszkania, a także dokonano planu podziału wspólnego majątku, to jest spora szansa, że rozwód zostanie orzeczony już na pierwszej rozprawie i dodatkowo zostanie „załatwiona” sprawa dotycząca podziału wspólnego majątku.
Jednym z obowiązków sądu jest jednakże przesłuchanie stron w przypadku postępowania o rozwód, zatem nawet przy bezkonfliktowym rozstaniu sąd będzie musiał wysłuchać obydwie strony. Wysłuchanie w takiej sytuacji jest jednakże z reguły dużo krótsze i mniej boleśniejsze dla stron. Sąd każdego z małżonków zapyta kiedy ustało pożycie małżeńskie, co było przyczyną decyzji o rozwodzie oraz czy strony widzą szansę na dalsze trwanie małżeństwa. Jeżeli wszystkie kwestie zostały ustalone i wyartykułowane, po wysłuchaniu strony zostaną wyproszone z sali rozpraw, a sąd w tym czasie udaje się na naradę.
Z reguły po 10- 15 minutach strony ponownie są proszone na salę, gdzie następuje ogłoszenie wyroku. W trakcie ogłoszenia strony stoją w uprzednio zajmowanych miejscach i na tym postępowanie rozwodowe się kończy.
Co w przypadku braku porozumienia?
Jeżeli jednak małżonkowie nie potrafią dojść do porozumienia, a wyrok rozwodowy ma zawierać orzeczenie o winie w rozkładzie pożycia stron, postępowanie rozwodowe z pewnością nie zakończy się na pierwszej rozprawie. W przypadku takich postępowań bardzo istotne jest przedstawienie odpowiednich dowodów oraz powołanie świadków, dzięki którym możliwe będzie wykazanie zasadności zajmowanego przez nas stanowiska, więc jeśli nie zostało to zrobione w pozwie bądź odpowiedzi na pozew, to na pierwszej rozprawie niewątpliwie należy to zrobić.
Po wstępnym wysłuchaniu stron, sąd wydaje postanowienie w zakresie dopuszczenia zgłaszanych dowodów, a następnie zgłoszone dowody są przeprowadzane. W praktyce bardzo często zdarza się, że jeżeli strony w pozwie lub odpowiedzi na pozew wskazały pewne osoby jako świadków, to sąd osoby te, a przynajmniej część z nich, wzywa już na pierwszą rozprawę, żeby jak największa liczba dowodów została przeprowadzona w jak najszybszym czasie i żeby nie przedłużać postępowania.
Również, jeżeli strony przedstawiają jakieś dowody z dokumentów, które wcześniej nie zostały przedłożone sądowi, to warto je przedstawić na pierwszej rozprawie, aby nie narazić się na zarzut prekluzji dowodowej, a więc przedstawiania dowodów po terminie. Postępowania rozwodowe prowadzone z orzekaniem o winie oraz, w których istnieje konflikt o opiekę i kontakty z dziećmi, są z reguły postępowaniami bardzo skomplikowanymi procesowo, dlatego warto w takim przypadku rozważyć skorzystanie z pomocy profesjonalnego pełnomocnika jakim jest adwokat bądź radca prawny, gdyż niewątpliwie ułatwi to, a czasem nawet przyspieszy, prowadzenie całego postępowania. Wyrok rozwodowy po przeprowadzeniu takiego postępowania będzie „bogatszy” o orzeczenie o winie.
Podział majątku
Z reguły, jeśli małżonkowie nie mogą się porozumieć co do samego rozwodu i pozostałych spraw rodzinnych, to niestety nie znajdują również porozumienia w zakresie podziału wspólnego majątku i konieczne staje się w tym względzie przeprowadzenie drugiego postępowania, już po zakończeniu postępowania rozwodowego.
W orzeczeniu rozwodowym oczywiście może znaleźć się rozstrzygnięcie o podziale majątku małżonków, należy jednak pamiętać, że nie jest ono obligatoryjne i sąd wydaje je tylko wówczas, gdy przeprowadzenie podziału nie powoduje nadmiernej zwłoki w postępowaniu, co w przypadku konfliktu nie jest możliwe. Postępowanie o podział majątku niewiele różni się od innych postępowań, również od postępowania rozwodowego, inny oczywiście będzie tylko charakter pytań kierowanych przez sąd i ustaleń jakie sąd musi poczynić.
W trakcie tego postępowania sąd musi ustalić co wchodziło do wspólnego majątku stron oraz o pozostałe kwestie związane ze zgromadzonym majątkiem, a więc np. z jakich środków finansowane były składniki wchodzące do majątku wspólnego stron, czy zawarta była umowa majątkowa małżeńska, czy były czynione nakłady z majątków osobistych stron na majątek wspólny i odwrotnie, czy jak kształtowały się zarobki stron w trakcie trwania małżeństwa.
Istotne jest również zachowanie samych stron, gdyż w przypadku podziału majątku bardzo ważne jest nawiązanie, mimo wszystko, porozumienia i rozpoczęcie negocjacji, gdyż wówczas podział nie będzie zależeć tylko od decyzji sądu, ale również same strony będą miały na niego realny wpływ. W trakcie postępowania o podział majątku strony mogą żądać ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym, zaliczenia i zwrot wydatków, nakładów oraz innych świadczeń z majątku wspólnego na rzecz majątku osobistego i odwrotnie. Orzeczenie sądowe dokonujące podziału wspólnego majątku stron w pierwszej kolejności uwzględnia przede wszystkim ustalenia poczynione między stronami w zakresie podziału, jeżeli natomiast strony nie osiągnęły konsensusu, wówczas sąd wydaje decyzję autorytarną o podziale.
Apelacja
Zarówno od wyroku orzekającego rozwód, jak i postanowienia w przedmiocie podziału majątku wspólnego, strony mogą wnieść apelację, jeśli jednak nie zgadzają się z wydanym orzeczeniem. Apelację skierować należy do sądu wyższej instancji nad sądem orzekającym, w terminie dwutygodniowym od dnia doręczenia stronie skarżącej wyroku z uzasadnieniem. Natomiast o uzasadnienie wyroku strona powinna się pisemnie zwrócić do sądu, który wydał orzeczenie, w terminie tygodniowym od dnia ogłoszenia sentencji.
