W życiu codziennym każdy z nas używa innego słownictwa niż w sytuacjach oficjalnych takich jak rozmowa służbowa, prezentowanie, czy wygłaszanie ważnej mowy. Często charakter naszych wypowiedzi przy spotkaniu z sąsiadem jest po prostu nieformalny, a czasem nawet nie ma za dużo wspólnego z poprawną polszczyzną. Nasi rozmówcy rozumieją jednak wszystkie zwroty i także używają potocznych powiedzeń, nawet nie zdając sobie z tego sprawy, podczas gdy obcokrajowcy mieliby z tym poważny problem. Sprawdź czym jest kolokwializm (nie “kolowializm”) i poznaj ciekawe przykłady.
Przejdź na skróty:
Co to jest kolokwializm i gdzie jest stosowany?
Kolokwializm (z łaciny “colloquium” co oznacza “rozmawiać”, “mówić”) to inaczej potocyzm, a więc oznacza język potoczny. Kolokwializm może przyjmować formę pojedynczego słowa, aforyzmu, całego wyrażenia, czy związku frazeologicznego. Cechą charakterystyczną kolokwializmów jest ich powszechność i rozumienie w określonym języku, regionie geograficznym lub epoce historycznej. Często należy do dialektu regionalnego lub lokalnego.
Co do zasady użycie kolokwializmu stanowi błąd językowy, stąd też unikamy użycia potocznych słów w pismach urzędowych, wypracowaniach, a tym bardziej w wystąpieniach publicznych. Używany w sytuacjach oficjalnych jest oznaką niedbałości językowej lub złego wychowania, nie mówiąc o braku poszanowania języka ojczystego.
Jednakże kolokwializm nie jest tylko i wyłącznie wykorzystywany w nieformalnych wypowiedziach. W literaturze jest przydatny pod wieloma względami. Przede wszystkim nadaje osobowości i autentyczności wszelkim wypowiedziom bohaterów. Przecież używanie języka oficjalnego jest zbyt teatralne i sztuczne. Ponadto, może wskazywać także na czas osadzenia akcji. Styl kolokwialny musi jednak być użyty bardzo umiejętnie, ponieważ autor może być posądzony o ubogi zasób słów.
Kolokwializmy są bardzo często wykorzystywane w muzyce, a zwłaszcza w takich gatunkach muzycznych jak hip-hop, rap, punk oraz disco-polo.
Jakie się przykłady kolokwializmów?
Niekiedy autor oficjalnego wypowiedzi sam ostrzega o użyciu kolokwializmu zwrotami typu: “przepraszam za kolokwialność, lecz …, “wybacz mi ten kolokwializm, ale …”, “że tak kolokwialnie powiem – …”, czy też “… za przeproszeniem”. Niekiedy użycie języka potocznego bywa bardziej doraźne i dosadne. Poznaj zatem popularne kolokwializmy w naszym języku!
- “odbiło mu”,
- biadolić,
- brać coś na klatę,
- bronek,
- czacha dymi,
- czaić, czaisz?
- dorwać się do koryta,
- dać się karnąć,
- dać komuś popalić,
- elo,
- gadać, dogadać się
- jarzyć, jarzysz?
- jechać po bandzie,
- kasa,
- kapować,
- kumać, kumasz?
- kumpel,
- kopsnąć,
- mieć doła
- mieć łeb na karku,
- nachapać się,
- narobić się,
- obudzić się z ręką w nocniku,
- paczka,
- palić frana,
- palić głupa,
- paplać, wypaplać coś,
- podjarać się,
- połechtać,
- pójść do pudła,
- przyklepać coś,
- puścić w skarpetkach,
- robić sobie jaja,
- rżnąć głupa,
- siedzieć w kiciu,
- siema,
- skoczyć po coś,
- spaść z choinki,
- strugać durnia,
- siano,
- szpanować,
- trampki,
- trząść portkami,
- trzepać kasę,
- walić prosto z mostu,
- wciągnąć kogoś w coś,
- wciskać kit,
- wypalić się,
- zadyma,
- zapałać się,
- zgonić coś na kogoś,
- zwalać na kogoś,
Kolokwializm a żargon i slang
Zarówno kolokwializm, żargon i slang to rodzaje nieformalnej mowy. Istnieją jednak między nimi dość duże różnice. Przede wszystkim różni się cel i pochodzenie danej wypowiedzi. Kolokwializm zwykle używany jest w danym regionie geograficznym lub języku, natomiast slang i żargon są specyficzne dla określonej grupy.
Żargon jest synonimem języka technicznego związanego z wykonywaniem zawodu oraz oficjalną komunikacją w danej dziedzinie, specjalności. Idealnym przykładem jest “żargon prawniczy”, który jest tak zawiły, że normalny człowiek nie jest w stanie zrozumieć co drugiego słowa lub gubi się w złożoności zdań. Natomiast równie dobrze może być to żargon wojskowy, czy medyczny. W przeciwieństwie do języka potocznego, żargon będzie zrozumiały przez specjalistów z danej branży nawet z innych państw, czy kontynentów.
Natomiast slang odnosi się stricte do wyrażeń stworzonych przez daną grupę społeczną, czy subkulturę. Takie wyrazy, zwroty, wyrażenia stają się popularne i nie są ograniczone geograficznie. Prostym przykładem są nastolatkowie, którzy tworzą słowa na podstawie już istniejących lub całkowicie nowych, często skrótów – np. “yolo, kk”.
