Każda działalność zarobkowa obarczona jest ryzykiem. Problemy z płynnością finansową, to częsty przypadek firm przechodzących trudne momenty, ale także tych źle zarządzanych. Jedna pochopna decyzja albo zła koniunktura rynku, może skutkować gwałtownym pogorszeniem się sytuacji firmy. Każdy przedsiębiorca powinien wiedzieć jak postępować w takim przypadku oraz kiedy i w jaki sposób ogłosić upadłość.
Przejdź na skróty:
Upadłość firmy – podstawa prawna
Nikogo nie powinien dziwić fakt, iż bankructwo firmy jest ściśle uregulowane prawem. Podstawą prawną określającą zagadnienia z tym związane jest ustawa z dnia 28.02.2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze. Określa ona warunki upadłości firmy, tryb postępowania oraz jego skutki.
Wbrew pozorom upadłość mogą ogłosić zarówno duże przedsiębiorstwa jak i jednoosobowe działalności gospodarcze, zgodnie z Art. 5 ust. 1 Ustawy. Zapisy ustawy mają zastosowanie do form działalności, których definicja została określona przez Kodeks Cywilny. Art. 431 § 1 k.c. uznaje za przedsiębiorcę osobę fizyczną, osobę prawną i jednostkę organizacyjną, które prowadzi we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.
Ponadto, Art. 5 ust. 2 Ustawy, wskazuje dodatkowe podmioty, do których możemy zastosować prawo upadłościowe:
- spółek z ograniczoną odpowiedzialnością i spółek akcyjnych nieprowadzących działalności gospodarczej;
- wspólników osobowych spółek handlowych, ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem;
- wspólników spółki partnerskiej.
Upadłość firmy – kiedy można ogłosić?
Przede wszystkim należy wiedzieć kiedy możemy mieć do czynienia z przesłanką ogłoszenia upadłości, czyli niewypłacalnością firmy.
Zgodnie z art. 12 ust. 1 Prawo upadłościowe i naprawcze, “…sąd może oddalić wniosek, gdy opóźnienie w wykonaniu zobowiązań wynosi mniej niż 3 miesiące, a suma niewykonanych zobowiązań jest poniżej 10% bilansowej wartości przedsiębiorstwa dłużnika”.
Z powyższego zapisu wynika, że nie zawsze można ogłosić upadłość, nawet w przypadku kiedy firma nie ma żadnych przychodów, a zobowiązania wciąż się powiększają. O upadłości nie możemy mówić jeśli firma boryka się z problemem niewypłacalności bieżącej. Dopiero, gdy brak możliwości spłacenia zobowiązań trwa powyżej 3 miesięcy będziemy mówić o niewypłacalności długoterminowej, która jest przesłanką do wszczęcia postępowania upadłościowego.
Jeżeli dłużnik ma podstawę do stwierdzenia upadłości przedsiębiorstwa, to ma obowiązek zgłosić sprawę w sądzie w ciągu trzydziestu dni. W przeciwnym wypadku może zostać obciążony odpowiedzialnością. Postępowania upadłościowe nie wyklucza możliwości wniesienia prawa o odszkodowanie przez wierzyciela.
Upadłość firmy, a może postępowanie naprawcze?
Postępowanie naprawcze stosuje się wobec przedsiębiorców, którzy są zagrożeni niewypłacalnością. Celem tej funkcji jest uchronienie samych przedsiębiorców przed upadłością przy jednoczesnym doprowadzeniu do układu z wierzycielem. Sąd na podstawie prawdopodobieństwa ocenia możliwość spłaty zobowiązań w przypadku kontynuacji działalności. W zależności od strony, która wniosła o ogłoszenie upadłości, taką opcję może zaproponować dłużnik, ale też sam wierzyciel.
W przypadku zgody sądu na postępowanie naprawcze, zarząd firmy sprawuje nadal właściciel, lecz wszelkie działania kontrolowane są przez nadzorcę sądowego.
Składanie wniosku o upadłość
Wniosek o upadłość firmy może złożyć zarówno dłużnik jak i wierzyciel. Pismo należy złożyć do właściwego wydziału gospodarczego sądu rejonowego dla miejsca prowadzenia działalności zadłużonego.
Termin złożenia wniosku o upadłość jest określony przez art. 21 ust. 1 Prawo upadłościowe i wynosi 30 dni od wystąpienia podstawy prawnej do ogłoszenia upadłości.
Na etapie złożenia wniosku, przepisy wymagają uiszczenia opłaty sądowej oraz zaliczki na poczet postępowania upadłościowego. Opłata sądowa wynosi okrągłe 1000 zł (nawet jeśli składającym wniosek jest wierzyciel), a zaliczka określona jest jako wysokość przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w sektorze przedsiębiorstw, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego. Ostatnio opublikowana kwota za rok 2019, to 5169,06 zł. Teoretycznie dłużnik może starać się o zwolnienie z opłaty, lecz w praktyce jest to ciężkie do osiągnięcia.
Uiszczenie zaliczki ma służyć merytorycznemu rozpoznaniu wniosku o ogłoszenie upadłości przez sąd. Jeśli w wyniku rozpoznania zostanie ustalone, że majątek dłużnika nie wystarczy na koszty postępowania i częściową spłatę długów, to wniosek zostanie oddalony. W takim przypadku dojdzie także do częściowego zwrotu zaliczki. Natomiast brak uiszczenia zapłaty zaliczki na koszty postępowania skutkować będzie zwrotem wniosku.
Należy pamiętać, że Sąd dokonuje czynności zabezpieczających z urzędu w przypadku zgłoszenia wniosku przez dłużnika, zatem jeśli składającym jest wierzyciel, należy złożyć także dodatkowy wniosek – o zabezpieczenie majątku dłużnika.
Wniosek o upadłość – elementy
Lista niezbędnych elementów do poprawnego rozpatrzenia wniosku o upadłość powinna zawierać:
- Dane dłużnika:
- imię i nazwisko,
- nazwę firmy,
- miejsce zamieszkania albo siedzibę firmy,
- NIP
- Spółki osobowe i osób prawnych:
- dane reprezentantów spółki lub osoby prawnej,
- dane likwidatorów,
- informacje o wspólnikach odpowiadających za zobowiązania spółki bez ograniczeń,
- Opis majątku firmy
- Opis majątku dłużnika
- Uzasadnienie wniosku oraz przedstawienie dowodów,
- Informację o uczestnictwie dłużnika podlegającym prawu polskiemu albo innemu państwu członkowskiemu systemu płatności lub systemu rozrachunku papierów wartościowych (Ustawa z dnia 24.08.2001 r. o ostateczności rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunków papierów wartościowych oraz zasadach nadzoru nad tymi systemami).
- Informację, czy dłużnik jest spółką publiczną,
- Wykaz majątku z szacunkową wyceną składników,
- Bilans sporządzony dla postępowania, nie starszy niż 30 dni,
- Spis wierzycieli:
- wysokość i daty wierzytelności,
- lista zabezpieczeń ustanowionych na majątku przez wierzycieli wraz z datami,
- Oświadczenie o spłatach wierzycieli i innych długach w terminie 6 miesięcy przed złożeniem wniosku,
- Spis podmiotów zobowiązanych majątkowo wobec dłużnika:
- data,
- kwota
- termin zapłaty,
- Wykaz tytułów egzekucyjnych,
- Inne ważne w toku postępowania informacje, które mogą być ważne dla rozpatrzenia wniosku.
Dodatkowo, oprócz wniosku należy złożyć oświadczenie o prawdziwości danych podanych we wniosku.
Upadłość firmy, a pracownicy?
Firma znajdująca się w stanie upadłości musi zadbać o poprawne zakończenie stosunków pracy z pracownikami. Zaniechanie tego obowiązku grozić będzie kolejnymi procesami sądowymi, a w efekcie odszkodowaniami. Sposób rozwiązania oraz ich terminy będą podyktowane poprzez decyzję sądu dotyczącej prowadzenia upadłości likwidacyjnej lub układowej.
Pracodawca ma prawo skrócić okres wypowiedzenia umów z trzech miesięcy do jednego miesiąca, lecz zobowiązany jest do wypłaty rekompensaty za pozostałe miesiące. Z punktu widzenia pracownika, czas pozostawania bez pracy będzie wliczał się w okres zatrudnienia. Natomiast umowy na czas określony mogą zostać wypowiedziane z okresem dwóch tygodni. Ponadto firma ma prawo do wypowiedzenia umów także kobietom w okresie ciąży, urlopu macierzyńskiego, urlopu wychowawczego.
W przypadku przeprowadzenia upadłości układowej, firma nie ma prawa wypowiedzieć umów o pracę pracownikom objętych ochroną przedemerytalną i przebywających na urlopach.
Konsekwencje ogłoszenia upadłości firmy
Złożenie wniosku do sądu oraz zapłata wszelkich opłat skutkować będzie podjęciem działań rozpoznawczych przez sąd. W tym czasie przedsiębiorstwo ma obowiązek dalszego funkcjonowania i wywiązywania się ze zobowiązań, tzn. zapłaty składek ZUS, odprowadzanie podatków do US.
Sytuacja zmieni się w momencie postępowania upadłościowego, w którym Sąd orzeknie o jego trybie – postępowanie likwidacyjne lub układowe.
W przypadku ogłoszenia upadłości, majątek firmy, a w niektórych przypadkach majątek prywatny dłużnika, staje się masą upadłościową, z którego będą zaspokajane spłacane zobowiązania wobec wierzycieli.
Finalnie, po ostatecznym podziale, przedsiębiorca zostanie wykreślony z KRS.
Upadłość firmy – skala w Polsce
Od 10 lat średnia liczba upadłości firm waha się pomiędzy 500-1000 przypadków rocznie. W stosunku do znacznych wzrostów liczby otwieranych nowych działalności gospodarczych, liczba wniosków o upadłość jest relatywnie stała. W Polsce funkcjonuje aktualnie ponad 3,3 miliona podmiotów, z czego 2,3 mln to mikroprzedsiębiorstwa.
W roku 2019 na likwidację firmy zdecydowało się 5174 spółek kapitałowych oraz 19746 podmiotów zarejestrowanych w KRS bez postępowania likwidacyjnego. Tylko 584 przypadki ogłosiły upadłość firmy.
Jak widać nie jest to forma szczególnie wykorzystywana w Polsce i nie zyskuje na popularności z biegiem lat. Zaledwie 2,3% firm, które zostały wykreślone z KRS, zostały zamknięte wskutek postępowania upadłościowego.
